Reviewed By: Dr. Jyothi C Budi – Medical Director at Ferty9 Fertility Clinic, Secunderabad, Hyderabad

జెనిటల్ ట్యూబర్‌క్యులోసిస్ అంటే ఏమిటి?

జెనిటల్ ట్యూబర్‌క్యులోసిస్ (క్షయ) అనేది ఒక రకమైన బాక్టీరియా (మైకోబాక్టీరియం ట్యూబర్‌క్యులొసిస్) వల్ల వచ్చే జబ్బు. ఇది సాధారణంగా ఊపిరితిత్తుల్లో లేదా వేరే భాగాల్లో క్షయ వచ్చిన తర్వాత వస్తుంది. కొన్నిసార్లు వేరే రకాల బాక్టీరియా వల్ల కూడా రావచ్చు.

ఈ జబ్బు రక్తం ద్వారా లేదా శరీరంలోని నీళ్ల ద్వారా ఒక చోటు నుంచి ఇంకో చోటుకి వెళ్తుంది. ఎక్కువగా ఊపిరితిత్తుల నుంచి మొదలవుతుంది. ఆడవాళ్లలో ఇది గర్భనాళాలు (ట్యూబ్‌లు), గర్భసంచి, అండాశయాలకు సోకుతుంది. మగవాళ్లలో అయితే వృషణాల వెనకాల ఉండే గొట్టాలకు, వృషణాలకు సోకుతుంది.

ఈ ఇన్ఫెక్షన్ వల్ల పునరుత్పత్తి చేసే అవయవాలు బాగా పాడైపోతాయి. దీనివల్ల ఆరోగ్యం పాడవుతుంది, పిల్లలు పుట్టే అవకాశం కూడా తగ్గిపోతుంది. ప్రపంచంలో క్షయ ఉన్నవాళ్లలో 20 శాతం మందికి ఈ జెనిటల్ ట్యూబర్‌క్యులోసిస్ ఉండొచ్చు. మన భారతదేశంలో అయితే ఇది 10-12 శాతం వరకు ఉండొచ్చు.

లక్షణాలు

సాధారణంగా, జెనిటల్ ట్యూబర్‌క్యులోసిస్ (క్షయ) పునరుత్పత్తి వయస్సులో ఉన్న మహిళలను (15-45 సంవత్సరాలు) ఎక్కువగా ప్రభావితం చేస్తుంది. ఇది స్త్రీ జననేంద్రియ అవయవాలను, ముఖ్యంగా ఫెలోపియన్ ట్యూబ్‌లను పాడుచేస్తుంది, దీనివల్ల సంతానోత్పత్తి సమస్యలు వస్తాయి. ఇతర లక్షణాలు:

• తక్కువ స్థాయి జ్వరం
• ఆకస్మికంగా బరువు తగ్గడం
• నెలసరిలో క్రమం తప్పకపోవడం
• కటి ప్రాంతంలో నొప్పి
• అసాధారణమైన యోని ఉత్సర్గ
• నొప్పి కలిగించే కలయిక
• కటి ప్రాంతంలో గడ్డ లేదా వాపు
• కటి ప్రాంతంలో ద్రవ్యరాశి (పెల్విక్ మాస్)
• కడుపులో నీరు చేరడం లేదా కడుపు నొప్పి
• గర్భాశయ ముఖద్వారంపై పుండ్లు (అరుదుగా)

మీకు గర్భం దాల్చడంలో ఇబ్బంది లేదా గతంలో క్షయ వచ్చిన చరిత్ర ఉంటే, సరైన మూల్యాంకనం మరియు రోగ నిర్ధారణ కోసం సంతానోత్పత్తి నిపుణుడిని సంప్రదించడం చాలా ముఖ్యం. త్వరగా చికిత్స తీసుకోవడం వల్ల పునరుత్పత్తి అవయవాల నష్టం తగ్గించవచ్చు మరియు సంతానోత్పత్తి అవకాశాలు మెరుగుపడతాయి.

జెనిటల్ టీబీ నిర్ధారణ

ఈ వ్యాధి లక్షణాలను నిర్ధారించడానికి మరియు సకాలంలో చికిత్స అందించడానికి, జెనిటల్ టీబీ నిర్ధారణకు పొత్తికడుపు, కటి, గర్భాశయ పరీక్షలు, అల్ట్రాసౌండ్, హిస్టోలాజికల్ మూల్యాంకనం, రక్త పరీక్షలు మరియు కల్చర్‌లతో సహా సమగ్రమైన ప్రక్రియ అవసరం.

(A) పొత్తికడుపు పరీక్ష: పొత్తికడుపు పరీక్ష ద్వారా జెనిటల్ టీబీని గుర్తించవచ్చు, ఇది ఎక్కువగా పునరుత్పత్తి అవయవాలను ప్రభావితం చేస్తుంది. డాక్టర్ సున్నితత్వం, గడ్డలు లేదా ద్రవం చేరడం వంటి వాటిని పరిశీలిస్తారు; మరింత తీవ్రమైన సందర్భాల్లో, అతుక్కొని ఉండటం కనుగొనవచ్చు.

(B) కటి పరీక్ష: పునరుత్పత్తి అవయవాల అంతర్గత పరీక్షలో, డాక్టర్ యోని మరియు గర్భాశయాన్ని నేరుగా చూస్తారు మరియు గర్భాశయం, అండాశయాలు మరియు ఫెలోపియన్ ట్యూబ్‌లను చేత్తో చేయడానికి బైమాన్యువల్ పరీక్ష చేస్తారు. డాక్టర్లు సున్నితత్వం, మందంగా లేదా గడ్డలుగా ఉన్న ఫెలోపియన్ ట్యూబ్‌లు, స్థిరంగా లేదా అతుక్కొని ఉన్న భాగాలు మరియు ట్యూబో-ఓవేరియన్ మాస్‌లను సూచించే కటి గడ్డలను పరిశీలిస్తారు.

(C) గర్భాశయ పరీక్ష: క్షయను నిర్ధారించడానికి, వివరణాత్మక గర్భాశయ పరీక్ష సిఫార్సు చేయబడింది. డాక్టర్లు పుండ్లు, ఎరుపు, వాపు లేదా అసాధారణ ఉత్సర్గ వంటి అసాధారణతలను నేరుగా పరిశీలిస్తారు. గర్భాశయ స్రావాలు మరియు కణజాల బయాప్సీల యొక్క ప్రయోగశాల పరీక్ష ద్వారా యోని మార్గంలో టీబీ బాక్టీరియా లేదా తాపజనక మార్పులు కనుగొనబడవచ్చు.

(D) అల్ట్రాసౌండ్ పరీక్ష: అంతర్గత పునరుత్పత్తి అవయవాల అసాధారణతలను గుర్తించడానికి అల్ట్రాసౌండ్ ఒక ముఖ్యమైన ఇమేజింగ్ సాధనం. లక్షణాలలో మందంగా ఉన్న ఫెలోపియన్ ట్యూబ్‌లు, ట్యూబో-ఓవేరియన్ మాస్‌లు, ఎండోమెట్రియల్ క్రమరాహిత్యాలు మరియు కటి ద్రవం చేరికలు ఉన్నాయి. గర్భాశయ కుహరంలో అతుక్కొని ఉండటం ద్వారా వర్గీకరించబడే అషర్‌మన్ సిండ్రోమ్‌ను గుర్తించడంలో అల్ట్రాసౌండ్ ప్రత్యేకంగా ఉపయోగపడుతుంది. లక్షణాలలో సన్నని లేదా విచ్ఛిన్నమైన ఎండోమెట్రియల్ చారలు, ద్రవం చేరికలు మరియు కణజాల బంధన బ్యాండ్‌లు ఉన్నాయి.

(E) హిస్టోపాథలాజికల్ పరీక్ష: టీబీ ఉందో లేదో కచ్చితంగా తెలుసుకోవడానికి చేసే ముఖ్యమైన పరీక్షే హిస్టోపాథలాజికల్ పరీక్ష. ఇందులో డాక్టర్లు టీబీ పురుగు వల్ల శరీరంలో తయారైన ప్రత్యేక కణాల గుంపులను చూస్తారు.

దీనికోసం, సాధారణంగా గర్భసంచి లోపలి పొర నుండి చిన్న ముక్కను తీస్తారు (బయాప్సీ). కొన్నిసార్లు ఒక చిన్న కెమెరాని గర్భసంచిలోకి పంపి అనుమానంగా ఉన్న చోటు నుండి ముక్క తీస్తారు. ఒకవేళ ఆపరేషన్ చేసి పాడైపోయిన ట్యూబ్‌లను తీస్తే వాటిని కూడా పరీక్షిస్తారు. ఈ పరీక్షతో టీబీ ఉందో లేదో తెలుసుకొని వెంటనే ట్రీట్‌మెంట్ మొదలు పెట్టొచ్చు.

జెనిటల్ ట్యూబర్‌క్యులోసిస్ ట్రీట్‌మెంట్

జెనిటల్ ట్యూబర్‌క్యులోసిస్ (క్షయ)కి ట్రీట్‌మెంట్‌లో క్షయని తగ్గించే మందులు, అవసరమైతే ఆపరేషన్ కూడా చేస్తారు. సాధారణంగా అయితే 6 నుంచి 9 నెలల పాటు చాలా రకాల మందులు నోటి ద్వారా వేసుకోవాలి.

ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (WHO) చెప్పిన DOTS అనే పద్ధతిలో, డాక్టర్ దగ్గరుండి చూస్తుండగా పేషెంట్లు మందులు సరిగ్గా వేసుకుంటారు. ఈ పద్ధతి వల్ల జెనిటల్ టీబీతో సహా అన్ని రకాల టీబీ నయం అయ్యే అవకాశాలు బాగా పెరిగాయి.

కొన్నిసార్లు మందులు పనిచేయని టీబీ ఉంటే, ఎక్కువ కాలం ట్రీట్‌మెంట్ తీసుకోవాల్సి వస్తుంది. ట్రీట్‌మెంట్ మొత్తం పూర్తి చేయడం చాలా ముఖ్యం. జబ్బు ఎక్కువ కాకుండా ఉండటానికి పేషెంట్లకు ఏమైనా సైడ్ ఎఫెక్ట్స్ వస్తున్నాయా అని డాక్టర్లు గమనిస్తూ ఉంటారు.

జెనిటల్ ట్యూబర్‌క్యులోసిస్ పునరుత్పత్తి అవయవాలపై ప్రభావం

• ఫెలోపియన్ ట్యూబ్‌లకు నష్టం మరియు అడ్డుపడటం: జెనిటల్ టీబీ స్త్రీలలో వంధ్యత్వానికి (ఇన్-ఫెర్టిలిటీ) చాలా సాధారణ కారణం. ఇది వాపు మరియు మచ్చలను కలిగిస్తుంది, ఫలదీకరణం మరియు పిండం గర్భాశయానికి చేరుకోకుండా నిరోధిస్తుంది. దీనివల్ల ట్యూబల్ ఫాక్టర్ వంధ్యత్వం మరియు ఎక్టోపిక్ గర్భం (గర్భాశయం వెలుపల పిండం ఏర్పడటం) వచ్చే ప్రమాదం పెరుగుతుంది.
• గర్భాశయ సమస్యలు: టీబీ గర్భాశయం లోపలి పొర అయిన ఎండోమెట్రియంను దెబ్బతీస్తుంది, అది పలుచగా లేదా మచ్చలుగా (అషర్‌మన్ సిండ్రోమ్) మారవచ్చు. ఇది పిండం గర్భాశయంలో అతుక్కోవడాన్ని కష్టతరం చేస్తుంది మరియు నెలసరి క్రమం తప్పకపోవడం లేదా పూర్తిగా ఆగిపోవడం వంటి సమస్యలకు దారితీస్తుంది.
• అండాశయ సమస్యలు: టీబీ అండాశయాలను ప్రభావితం చేస్తుంది మరియు అతుక్కోవడం, తిత్తులు ఏర్పడటం మరియు అండాల ఉత్పత్తి తగ్గడానికి కారణమవుతుంది. ఇది అండాశయ నిల్వ మరియు పనితీరుపై ప్రభావం చూపుతుంది.
• పెల్విక్ ఇన్ఫ్లమేటరీ డిసీజ్ (PID): తీవ్రమైన టీబీ దీర్ఘకాలిక కటి నొప్పి మరియు పునరుత్పత్తి అవయవాలకు మరింత నష్టం కలిగిస్తుంది.

జెనిటల్ ట్యూబర్‌క్యులోసిస్ సంతానోత్పత్తిపై ప్రభావం

• వంధ్యత్వ ప్రమాదం పెరుగుతుంది: జెనిటల్ టీబీ చాలా తీవ్రమైన వ్యాధి. ఇది ప్రాథమిక (ఎప్పుడూ గర్భం దాల్చని వారు) మరియు ద్వితీయ (మునుపు గర్భం దాల్చిన తర్వాత గర్భం దాల్చడంలో ఇబ్బంది) వంధ్యత్వానికి కారణమవుతుంది.
• సంతానోత్పత్తి చికిత్సల విజయ రేట్లు తక్కువగా ఉంటాయి: జెనిటల్ టీబీ ఉన్న మహిళలు అండం విడుదల ప్రేరణకు సరిగా స్పందించరు. దెబ్బతిన్న పునరుత్పత్తి అవయవాలు మరియు గుడ్డు నాణ్యత క్షీణించడం వల్ల IVF ప్రక్రియలో విజయ రేట్లు తక్కువగా ఉంటాయి.
• గర్భస్రావం ప్రమాదం పెరుగుతుంది: గర్భాశయ పొర దెబ్బతినడం మరియు టీబీతో సంబంధం ఉన్న జన్యు లోపాలు గర్భం పోయే ప్రమాదాన్ని పెంచుతాయి.
• ఎక్టోపిక్ గర్భం: టీబీ కారణంగా ఫెలోపియన్ ట్యూబ్‌లు మూసుకుపోవడం లేదా దెబ్బతినడం వల్ల ఎక్టోపిక్ గర్భం వచ్చే ప్రమాదం గణనీయంగా పెరుగుతుంది.

ముగింపు

జెనిటల్ టీబీ ఎవరికైనా ఉంటే, అది పునరుత్పత్తి అవయవాలను దెబ్బతీసి వాటి పనితీరును క్షీణింపజేయడం ద్వారా సంతానోత్పత్తిపై గణనీయమైన ప్రభావం చూపుతుంది. వ్యాధిని ముందుగా గుర్తించి చికిత్స చేయడం చాలా ముఖ్యం. చాలా మంది వ్యక్తులు గర్భం దాల్చడానికి ART సాంకేతికతల (IVF) యొక్క అధునాతన సంతానోత్పత్తి చికిత్సల మద్దతు తీసుకోవలసి ఉంటుంది.