జైగోట్ నుండి పిండం వరకు: ఫలదీకరణం నుండి పిండం వరకు అభివృద్ధి దశలు

Reviewed By: Dr. Prachee Kulkarni, fertility specialist at Ferty9 Fertility Clinic, Kukatpally, Hyderabad

జీవిత ప్రయాణం ‘గర్భధారణ’ (conception) అనే ఒక అద్భుతమైన ఘట్టంతో మొదలవుతుంది. ఈ ప్రక్రియలో, స్త్రీ యొక్క అండం (ovum), పురుషుడి శుక్రకణంతో (sperm) కలుస్తుంది. ఈ కలయిక వల్ల ‘జైగోట్’ (Zygote) అనే ఒక సంయుక్త బీజం ఏర్పడుతుంది.

ఈ ఒకేఒక్క కణంతో కూడిన పిండమే ఒక కొత్త మానవ జీవితానికి నాంది పలుకుతుంది. ఇది ఎన్నో క్లిష్టమైన అభివృద్ధి దశలకు శ్రీకారం చుడుతుంది. పిండం యొక్క తొలిదశ పెరుగుదల గురించి, మరియు మానవ అభివృద్ధికి పునాదులు ఎలా పడతాయో తెలుసుకోవడానికి ఈ దశలను అర్థం చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యం.

Table of Contents

జైగోట్ (Zygote) అంటే ఏమిటి?

గర్భధారణ ప్రక్రియలో, ఒక శుక్రకణం అండంతో కలిసినప్పుడు ఏర్పడే మొట్టమొదటి కణాన్ని ‘జైగోట్’ అంటారు.

ఈ అద్భుతమైన సంఘటన తర్వాత, ఈ కణం అనేకసార్లు విభజన చెంది, వివిధ మార్పులకు లోనవుతుంది. చివరికి, ఇది ఒక పూర్తి మానవ జీవిగా అభివృద్ధి చెందడానికి దారితీస్తుంది.

జైగోట్ ఒక కొత్త జీవి యొక్క మొదటి కణం. ఆ జీవి యొక్క పెరుగుదలకు, అభివృద్ధికి అవసరమైన పూర్తి జన్యు సమాచారం (తల్లిదండ్రుల నుండి వచ్చే లక్షణాలు, రూపురేఖలు మొదలైనవి) దీనిలోనే ఉంటుంది.

పిండం అభివృద్ధి చెందే దశలు

పిండం అభివృద్ధి చెందడం అనేది ఒక క్లిష్టమైన ప్రక్రియ, దీనిని మనం వివిధ దశలుగా విభజించవచ్చు. ఇప్పుడు ఆ దశల గురించి వివరంగా తెలుసుకుందాం:

1. గర్భధారణ (Conception): జీవితానికి నాంది

ఒక శుక్రకణం విజయవంతంగా స్త్రీ అండంలోకి చొచ్చుకుపోయి, దానితో కలిసినప్పుడు గర్భధారణ జరుగుతుంది. ఈ కలయికలో, వాటి జన్యు పదార్థం (genetic material) ఏకమై, ఒక కొత్త, ప్రత్యేకమైన జీవి ఏర్పడుతుంది. ఇదే ఒక కొత్త జీవితానికి నాంది. ఈ సమయంలో ‘జైగోట్’ (zygote) ఏర్పడి, తన పెరుగుదల మరియు అభివృద్ధి ప్రయాణాన్ని ప్రారంభిస్తుంది.

2. క్లీవేజ్ (Cleavage) దశ: వేగవంతమైన కణ విభజన

గర్భధారణ తర్వాత, జైగోట్ (zygote) వేగంగా విభజన చెందడం ప్రారంభిస్తుంది. దీనినే క్లీవేజ్ దశ అంటారు. ఈ దశలో, ఒకే కణంగా ఉన్న జైగోట్ పదేపదే విభజన చెంది, ‘బ్లాస్టోమియర్స్’ (blastomeres) అనబడే కణాల సమూహంగా మారుతుంది. ఈ కణ విభజన ప్రక్రియ, పిండం వేగంగా పెరగడానికి మరియు విస్తరించడానికి సహాయపడుతుంది.

3. మోరులా (Morula) దశ: పునాది నిర్మాణం

క్లీవేజ్ దశ కొనసాగుతున్నప్పుడు, వేగంగా విభజన చెందుతున్న కణాల సమూహం, ఒక బంతిలాంటి గట్టి కణాల ముద్దగా మారుతుంది. దీనిని ‘మోరులా’ (morula) అని పిలుస్తారు. ఈ గట్టి కణాల ముద్ద, అభివృద్ధి ప్రయాణంలో తదుపరి దశను ప్రారంభిస్తుంది.

మోరులా దశలో, కణాలు విభజన చెందుతూనే, తమను తాము పునఃవ్యవస్థీకరించుకుంటాయి. ఇది ‘బ్లాస్టోసిస్ట్’ (blastocyst) ఏర్పడటానికి పునాది వేస్తుంది. తొలిదశ కణ విభజనలకు, ఆ తర్వాత జరగబోయే సంక్లిష్ట ప్రక్రియలకు మధ్య ‘మోరులా’ ఒక కీలకమైన మధ్యంతర దశ. మోరులా అభివృద్ధి చెందుతున్న కొద్దీ, దానిలోని కణాల అమరికలో మార్పులు జరిగి, పిండం అభివృద్ధిలో తర్వాతి దశకు మార్గం సుగమం అవుతుంది.

4. బ్లాస్టోసిస్ట్ (Blastocyst) దశ: గర్భాశయంలో అతుక్కోవడానికి సిద్ధమవ్వడం

అభివృద్ధిలో తదుపరి దశ ‘బ్లాస్టోసిస్ట్’ ఏర్పడటం. ఈ దశలో, మోరులా మరిన్ని విభజనలు, మార్పులకు లోనై, లోపల ఒక కణాల ముద్దను, బయట ఒక కణాల పొరను ఏర్పరుస్తుంది.

బ్లాస్టోసిస్ట్‌లో రెండు విభిన్న రకాల కణాలు ఉంటాయి:

బయటి కణాల పొర (ట్రోఫోబ్లాస్ట్ – Trophoblast): ఇది భవిష్యత్తులో ‘ప్లాసెంటా’ లేదా ‘మాయ’గా మారుతుంది (ఇది బొడ్డుతాడు ద్వారా బిడ్డను తల్లి గర్భాశయానికి కలిపి ఉంచుతుంది).
లోపలి కణాల ముద్ద (ఇన్నర్ సెల్ మాస్ – Inner cell mass): ఇది అసలు పిండంగా, మరియు ఆ తర్వాత వివిధ అవయవాలుగా, కణజాలాలుగా అభివృద్ధి చెందుతుంది.

బ్లాస్టోసిస్ట్ ఏర్పడటం అనేది ఒక కీలకమైన మైలురాయి. ఇది పిండం తదుపరి ముఖ్యమైన ఘట్టానికి, అంటే గర్భాశయ గోడకు అతుక్కోవడానికి (implantation) సిద్ధం చేస్తుంది.

5. ఇంప్లాంటేషన్ (Implantation): గర్భాశయ గోడకు అతుక్కుపోవడం

బ్లాస్టోసిస్ట్ పూర్తిగా ఏర్పడిన తర్వాత, అది ఇంప్లాంటేషన్ ప్రక్రియను ప్రారంభిస్తుంది. ఈ ప్రక్రియలో అది గర్భసంచి (uterus/womb) యొక్క పోషకాలు అధికంగా ఉండే లోపలి పొరను అతుక్కుంటుంది.

ఇంప్లాంటేషన్ విజయవంతం అయిన తర్వాత, బ్లాస్టోసిస్ట్ యొక్క బయటి పొర కణాలైన ‘ట్రోఫోబ్లాస్ట్’ కణాలు, మార్పు చెంది ‘ప్లాసెంటా’ (మాయ)ను ఏర్పరుస్తాయి. ఈ ప్లాసెంటా, పెరుగుతున్న బిడ్డకు మరియు తల్లికి మధ్య పోషకాలు, వాయువులు మరియు వ్యర్థ పదార్థాల మార్పిడికి సహాయపడే ఒక ముఖ్యమైన అవయవం.

6. గాస్ట్రులేషన్ (Gastrulation) దశ: మూడు ప్రాథమిక పొరల ఏర్పాటు

ఇంప్లాంటేషన్ తర్వాత, పిండం ‘గాస్ట్రులేషన్’ అనే తదుపరి దశలోకి ప్రవేశిస్తుంది. ఈ దశలో, బ్లాస్టోసిస్ట్ యొక్క లోపలి కణాల ముద్ద మార్పు చెంది, మూడు ప్రాథమిక పొరలుగా (germ layers) ఏర్పడుతుంది (ఈ పొరలలోని కణాలే శరీరంలోని అన్ని అవయవాలు మరియు కణజాలాలు ఏర్పడటానికి సహాయపడతాయి):

ఎక్టోడెర్మ్ (Ectoderm): ఇది నాడీ వ్యవస్థ, చర్మం యొక్క పై పొర, వెంట్రుకలు మరియు గోళ్లను ఏర్పరుస్తుంది.
మీసోడెర్మ్ (Mesoderm): ఇది ఎముకలు, కండరాల వ్యవస్థ, ఇతర అవయవాలను కలిపి ఉంచే కణజాలాలు (connective tissues), మరియు మూత్రపిండాలు, గర్భసంచి వంటి విసర్జక మరియు పునరుత్పత్తి అవయవాలుగా అభివృద్ధి చెందుతుంది.
ఎండోడెర్మ్ (Endoderm): ఇది జీర్ణ వ్యవస్థ, శ్వాస వ్యవస్థ, మరియు కాలేయం (liver), క్లోమం (pancreas) వంటి అవయవాలను ఏర్పరుస్తుంది.

7. ఆర్గానోజెనిసిస్ (Organogenesis) దశ: అవయవాల నిర్మాణం

మూడు పొరలు ఏర్పడిన తర్వాత, పిండం ‘ఆర్గానోజెనిసిస్’ అనే అవయవాల నిర్మాణ దశలోకి ప్రవేశిస్తుంది. ఈ సమయంలోనే వివిధ అవయవాలు మరియు శరీర భాగాలు రూపుదిద్దుకోవడం ప్రారంభిస్తాయి. ఆ మూడు పొరలలోని కణాలు రూపాంతరం చెంది, పెరుగుతున్న శరీరంలోని వివిధ అవయవాలుగా మారతాయి.

ఈ అవయవ నిర్మాణ దశలో, పిండంలో అనేక మార్పులు జరుగుతాయి. మెదడు మరియు వెన్నుపాముగా మారే నాడీ నాళం (neural tube), గుండె మరియు రక్తనాళాలతో కూడిన ప్రసరణ వ్యవస్థ, మరియు చేతులు, కాళ్లుగా మారే మొగ్గల వంటివి (limb buds) ఈ దశలోనే అభివృద్ధి చెందుతాయి.

8. పిండం (Foetus) అభివృద్ధి దశ: పరిపక్వత మరియు పెరుగుదల

పిండం అభివృద్ధిలో చివరి దశ ఫీటల్ (Foetal) దశ. ఈ దశలో, పిండం పెరిగి, పూర్తిగా అభివృద్ధి చెందిన శిశువుగా (గర్భంలో ఉన్న బిడ్డ) పరిపక్వం చెందుతుంది. ఈ దశలో వివిధ అవయవాలు మరియు వ్యవస్థలు మరింతగా అభివృద్ధి చెందుతాయి.

ఈ దశ మొత్తం, ప్లాసెంటా (మాయ) శిశువుకు పోషణను అందిస్తూ, రక్షణ కల్పిస్తుంది. తల్లికి మరియు బిడ్డకు మధ్య అవసరమైన పోషకాలు, వాయువులు, మరియు వ్యర్థ పదార్థాల మార్పిడికి ఇది సహాయపడుతుంది. శిశువు పెరిగి, పరిపక్వం చెందుతున్న కొద్దీ, అది క్రమపద్ధతిలో కదలడం, బయటి ప్రపంచంలోని శబ్దాలు వంటి వాటికి ప్రతిస్పందించడం ప్రారంభిస్తుంది. ఇది గర్భం బయట జీవితానికి సిద్ధమవ్వడంలో ఒక భాగం.

పిండం అభివృద్ధి దశల గురించి మరిన్ని వివరాలు

పిండం యొక్క మొత్తం పెరుగుదల మరియు అభివృద్ధిలో ప్రతి దశ ఒక కీలక పాత్ర పోషిస్తూ, పూర్తిస్థాయిలో పనిచేయగల మానవ జీవి ఏర్పడటానికి పునాది వేస్తుంది.

ముగింపు

ఒక బిడ్డ రూపుదిద్దుకోవడం అనేది నిజంగా ఒక అద్భుతమైన, అబ్బురపరిచే ప్రక్రియ. గర్భధారణ జరిగిన మొదటి క్షణం నుండి, పూర్తిగా అభివృద్ధి చెందిన శిశువుగా మారే వరకు, ఈ ప్రయాణంలోని ప్రతి అడుగు ఒక కొత్త మానవ జీవితం విజయవంతంగా పెరగడానికి, పరిపక్వం చెందడానికి చాలా కీలకమైనది.

పిండం అభివృద్ధి చెందే ఈ దశలను అర్థం చేసుకోవడం ద్వారా, మానవ శరీరం యొక్క అద్భుతమైన, సంక్లిష్టమైన నిర్మాణం గురించి మనం మరింత లోతైన అవగాహనను పొందవచ్చు.

సంతానలేమి సమస్యలకు కొత్త ఆశ, సరైన పరిష్కారం — మా సమగ్ర సేవల గురించి తెలుసుకోండి

మా క్లినిక్‌ను సందర్శించండి:

హైదరాబాద్‌లో ఫెర్టిలిటీ క్లినిక్

విశాఖపట్నంలో ఫెర్టిలిటీ క్లినిక్

విజయవాడలో ఫెర్టిలిటీ క్లినిక్

కరీంనగర్‌లో ఫెర్టిలిటీ క్లినిక్

వరంగల్‌లో ఫెర్టిలిటీ క్లినిక్

రాజమండ్రిలో ఫెర్టిలిటీ క్లినిక్

తిరుపతిలో ఫెర్టిలిటీ క్లినిక్

కర్నూల్‌లో ఫెర్టిలిటీ క్లినిక్