గర్భధారణలో ఎండోమెట్రియల్ మందం: లక్షణాలు, సమస్యలు మరియు చికిత్స

Reviewed By: Dr. G Poornima, fertility specialist at Ferty9 Fertility Center, Karimnagar

ఎండోమెట్రియం అనేది స్త్రీల ప్రజనన వ్యవస్థలో ఒక ముఖ్యమైన భాగం. ఇది గర్భాశయం లోపల ఉండే పొర. మహిళల నెలసరి, గర్భధారణ, మరియు సంతాన సామర్థ్యంలో ఇది కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. సాధారణ నెలసరి కోసం, భవిష్యత్తులో విజయవంతంగా గర్భం దాల్చడం కోసం ఈ గర్భాశయ పొర సరైన మందంలో ఉండాలి.

గర్భధారణకు శరీరాన్ని సిద్ధం చేసే క్రమంలో ఈ ఎండోమెట్రియం పొర మందం మారుతూ ఉంటుంది. ఒకవేళ ఈ పొర పలుచగా ఉంటే, ఫలదీకరణ ప్రక్రియ (fertilisation process) ఆలస్యం కావచ్చు. అంతే కాదు. ఒక మహిళ గర్భవతిగా ఉన్నప్పుడు కూడా, ఈ ఎండోమెట్రియం పొర మందం మారుతూ ఉంటుంది. గర్భధారణలో ఏవైనా సమస్యలు ఉన్నాయో లేదో గుర్తించడానికి ఈ పొర మందం సహాయపడుతుంది కాబట్టి, ప్రతి అల్ట్రాసౌండ్ స్కాన్‌లో దీనిని తనిఖీ చేస్తారు.

కాబట్టి, సాధారణ ఎండోమెట్రియల్ మందం యొక్క పాత్ర, దానిలో మార్పులకు గల కారణాలు, లక్షణాలు మరియు చికిత్సా విధానం గురించి అర్థం చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యం.

సాధారణ ఎండోమెట్రియల్ మందం ఎంత ఉండాలి?

ఒక మహిళ జీవితంలో ఎండోమెట్రియం యొక్క సాధారణ మందం మారుతూ ఉంటుంది. నెలసరి ప్రారంభం కాని చిన్న వయసులో ఉండే మందం, గర్భం కోసం ప్రయత్నించే వయసులో ఉండే మందానికి భిన్నంగా ఉంటుంది. వయసు పెరిగేకొద్దీ ఈ పొర మందంగా మారుతుంది.

వివిధ దశలలో ఉండాల్సిన సాధారణ ఎండోమెట్రియల్ మందం (mm లో):

• మహిళకు నెలసరి (పీరియడ్స్) సమయంలో ఈ పొర చాలా పలుచగా ఉంటుంది. ఈ సమయంలో ఎండోమెట్రియల్ మందం 1 నుండి 4 మి.మీ. వరకు ఉంటుంది.
• ఋతుచక్రంలో 5వ రోజు తర్వాత ‘ప్రోలిఫెరేటివ్ దశ’ ప్రారంభమై అండోత్పత్తి వరకు కొనసాగుతుంది. ఈ దశ యొక్క వ్యవధి వ్యక్తిని బట్టి మారుతుంది.
• ఋతుచక్రంలో 14వ రోజుకు చేరుకున్నప్పుడు, అండాలు విడుదలవుతాయి. దీనిని ‘సెక్రెటరీ దశ’ అంటారు. ఈ దశలో, ఎండోమెట్రియం మందం 18 మి.మీ. వరకు చేరుకుంటుంది.
• ఏదేమైనా, ఎండోమెట్రియల్ మందం 7 మి.మీ. కంటే తక్కువగా ఉంటే, గర్భధారణలో ఆలస్యం లేదా సమస్యలు ఉండవచ్చు. గర్భం కోసం ప్రయత్నిస్తున్న మహిళలు, అంతా సరిగ్గా ఉందని నిర్ధారించుకోవడానికి తమ ఎండోమెట్రియం మందాన్ని తనిఖీ చేయించుకోవాలి.

ఋతుచక్ర దశలు మరియు ఎండోమెట్రియల్ మందం

ఋతుచక్రం నాలుగు దశలుగా విభజించబడింది:

1. ఋతుస్రావ దశ (Menstrual): ఈ దశ రక్తస్రావంతో మొదలై 3 నుండి 5 రోజుల వరకు ఉంటుంది. ఈ సమయంలో ఎండోమెట్రియం పొర పలుచబడి, అదనపు భాగం రక్తం ద్వారా శరీరం నుండి బయటకు వెళ్ళిపోతుంది.
2. ఫోలిక్యులర్ దశ (Follicular): ఈ దశ మీ ఋతుచక్రం మొదటి రోజున ప్రారంభమై అండోత్పత్తితో ముగుస్తుంది. ఈ సమయంలో, ఈస్ట్రోజెన్ హార్మోన్ ప్రభావం వల్ల ఎండోమెట్రియం మళ్లీ మందంగా మారడం మొదలవుతుంది. మందం నెమ్మదిగా పెరుగుతుంది.
3. అండోత్పత్తి దశ (Ovulation): అండోత్పత్తి సమయంలో ఎండోమెట్రియల్ మందం పెరుగుతూనే ఉంటుంది. ఈస్ట్రోజెన్ స్థాయిలు అత్యధికంగా ఉన్నప్పుడు, అంటే అండోత్పత్తికి కొంచెం ముందు, ఈ పొర గరిష్ట మందానికి చేరుకుంటుంది.
4. లూటియల్ దశ (Luteal): అండోత్పత్తి దశ ముగిసిన తర్వాత, ఫోలికల్స్ పగిలి ‘కార్పస్ లూటియమ్’‌గా మారతాయి. ఇది ప్రొజెస్టెరాన్ అనే హార్మోన్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తుంది. ఆ సమయంలో, ఎండోమెట్రియల్ మందం దాదాపు స్థిరంగా ఉంటుంది లేదా కొద్దిగా పెరగవచ్చు. ఒకవేళ గర్భం దాల్చనట్లయితే, ఈ పొర క్రమంగా పలుచబడుతుంది.

దీనిని బట్టి, ఋతుచక్రంలో ఎండోమెట్రియం మందం ఎల్లప్పుడూ మారుతూ ఉంటుందని తెలుస్తుంది.

మెనోపాజ్‌కు ముందు మరియు తర్వాత ఎండోమెట్రియం

మీ శరీరం మెనోపాజ్ దశకు చేరుకుంటున్నప్పుడు, నిరంతర హార్మోన్ల మార్పుల వలన అనేక శారీరక మార్పులు చోటుచేసుకుంటాయి. ఈ దశలలో, ఎండోమెట్రియల్ మందం కూడా ప్రభావితమవుతుంది.

ప్రీ-మెనోపాజ్: ఇది మెనోపాజ్‌కు దగ్గరగా ఉండే దశ. అసలు మెనోపాజ్ రాకముందే ఇది మొదలవుతుంది. ఈ సమయంలో మీ అండాశయాలు తక్కువ ఈస్ట్రోజెన్‌ను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభిస్తాయి. దీనివల్ల నెలసరి క్రమం తప్పుతుంది. ఈ దశలో, ఎండోమెట్రియల్ మందం కూడా మారుతూ ఉంటుంది. ఇది పలుచబడి, అస్తవ్యస్తంగా రాలిపోవడం (shedding) జరుగుతుంది.

పోస్ట్-మెనోపాజ్: వరుసగా 12 నెలల పాటు మీకు నెలసరి రాకపోతే, ఆ దశను పోస్ట్-మెనోపాజ్ అంటారు. ఈ దశలో, ఈస్ట్రోజెన్ స్థాయిలు తక్కువగా ఉంటాయి మరియు ఎండోమెట్రియం పొర గణనీయంగా పలుచబడుతుంది. ఈ పొర క్రమం తప్పకుండా రాలిపోవడం ఆగిపోయినప్పుడు, ఎండోమెట్రియల్ క్యాన్సర్ మరియు హైపర్‌ప్లాసియా (అసాధారణ పెరుగుదల) వచ్చే ప్రమాదం కూడా తగ్గుతుంది.

ఎండోమెట్రియం మందాన్ని ఎలా కొలుస్తారు?

సాధారణ ఎండోమెట్రియల్ మందం గురించి మరియు హార్మోన్ల వల్ల అది ఎలా మారుతుందో ఇప్పుడు మీకు ఒక ప్రాథమిక అవగాహన వచ్చింది కదా!

ముఖ్యంగా మీరు గర్భం కోసం ప్రయత్నిస్తున్నప్పుడు, ఎండోమెట్రియం సరైన మందానికి చేరుకుందో లేదో ఎలా తనిఖీ చేయవచ్చు?

మీ ఎండోమెట్రియల్ మందాన్ని కొలవడానికి అత్యంత సాధారణమైన మార్గం అల్ట్రాసౌండ్ స్కాన్. మీకు అసాధారణ యోని రక్తస్రావం వంటి సమస్యలు ఉంటే, మీ డాక్టర్ మొదట ఈ పరీక్షనే సూచిస్తారు.

ఒకవేళ రోగి గర్భాశయం యొక్క స్థానం లేదా ఇతర ఆరోగ్య కారణాల వల్ల అల్ట్రాసౌండ్ సాధ్యం కాకపోతే, MRI స్కాన్ చేయమని సిఫార్సు చేస్తారు. ఇది మందాన్ని సరిగ్గా అంచనా వేయడానికి మరియు ఏవైనా సమస్యలు ఉంటే కనుక్కోవడానికి సహాయపడుతుంది. ఈ మందం MRI లేదా అల్ట్రాసౌండ్ రిపోర్ట్‌లో ఒక నల్లని గీతలా కనిపిస్తుంది, దీనిని ‘ఎండోమెట్రియల్ స్ట్రైప్’ అని కూడా అంటారు.

ఒక మహిళ గర్భవతిగా ఉన్నప్పుడు, గర్భం యొక్క దశను బట్టి ఈ మందం మారుతూ ఉంటుంది.

ఎండోమెట్రియం మందానికి మరియు గర్భధారణకు ప్రత్యక్ష సంబంధం ఉంది. దాని గురించి స్పష్టంగా తెలుసుకుందాం.

ఎండోమెట్రియల్ మందం మరియు గర్భధారణ

మీ ఎండోమెట్రియం సరైన మందంలో ఉన్నప్పుడు, అది సురక్షితమైన మరియు ఆరోగ్యకరమైన గర్భధారణకు సంకేతం. గర్భధారణ సరిగ్గా కొనసాగడానికి ఈ పొర మరీ పలుచగా గానీ, మరీ మందంగా గానీ ఉండకూడదు. సాధారణ మందం ఉంటే పిండం (embryo) గర్భాశయానికి సరిగ్గా అతుక్కొని, శిశువు పెరుగుదలకు అవసరమైన పోషణను పొందుతుంది. గర్భం పెరిగే కొద్దీ, ఈ పొర మందం కూడా పెరిగి 8 నుండి 15 మి.మీ. మధ్యకు చేరుకుంటుంది. ఒకవేళ మందం 7 మి.మీ. కన్నా తక్కువగా ఉంటే, అది గర్భధారణ వైఫల్యానికి దారితీయవచ్చు.

అందుకే మీ డాక్టర్ ఎండోమెట్రియల్ మందం ఎంత ఉందో క్రమం తప్పకుండా పర్యవేక్షిస్తూ ఉంటారు. దీనివల్ల అంతా సరిగ్గా జరుగుతోందో లేదో వారు అర్థం చేసుకోగలుగుతారు.

గర్భం దాల్చడానికి మరియు బిడ్డకు జన్మనివ్వడానికి సాధారణ ఎండోమెట్రియల్ మందం అవసరమని మనం అర్థం చేసుకున్నాం. కానీ, ఈ పొర మందంలో అసాధారణ మార్పులకు అసలు కారణాలు ఏమిటి?

ఎండోమెట్రియల్ పొర పలుచగా లేదా మందంగా ఉండటానికి కారణాలు

గర్భధారణ మరియు ఋతుచక్రం సమయంలో ఎండోమెట్రియల్ పొర మారుతూ ఉన్నప్పటికీ, ఇతర కారణాలు కూడా దీనితో ముడిపడి ఉన్నాయి. ఈ గర్భాశయ పొర పలుచబడటానికి లేదా మందంగా మారడానికి కొన్ని కారణాలు:

• వయసు: వయసు పెరిగే కొద్దీ, ఎండోమెట్రియల్ పొర పలుచబడుతుంది. ముఖ్యంగా మెనోపాజ్ తర్వాత ఇది జరుగుతుంది.
• ఇన్ఫెక్షన్: గర్భాశయంలో ఎలాంటి వాపు (inflammation) లేదా ఇన్ఫెక్షన్ ఉన్నా, అది ఎండోమెట్రియల్ పొరను దెబ్బతీస్తుంది.
• హార్మోన్ల అసమతుల్యత: ప్రొజెస్టెరాన్ మరియు ఈస్ట్రోజెన్ స్థాయిలలో ఏవైనా హెచ్చుతగ్గులు ఎండోమెట్రియల్ పొరపై ప్రత్యక్ష ప్రభావం చూపుతాయి.
• గతంలో జరిగిన సర్జరీలు: మీరు గతంలో మీ గర్భాశయానికి డి అండ్ సి (D&C) వంటి ఏవైనా శస్త్రచికిత్సలు చేయించుకుంటే, అది మచ్చలకు (scarring) మరియు పొర పలుచబడటానికి దారితీయవచ్చు.
• ఇతర ఆరోగ్య సమస్యలు: ఎండోమెట్రియోసిస్, ఎండోమెట్రియల్ హైపర్‌ప్లాసియా మరియు పీసీఓఎస్ (PCOS) వంటి ఇతర వైద్య పరిస్థితులు కూడా ఎండోమెట్రియం మందంలో మార్పులకు దారితీయవచ్చు.

ఈ కారకాలే కాకుండా, మధుమేహం (షుగర్), దీర్ఘకాలిక రక్తపోటు (బీపీ) మరియు ఊబకాయం వంటివి కూడా ఈ పొర మందంలో అసాధారణ మార్పులకు ఇతర కారణాలు.

ఎండోమెట్రియం మందం సరిగ్గా లేదని ఎలా గుర్తించగలరు? దాని సంకేతాలు మరియు లక్షణాల కోసం గమనించండి.

సంకేతాలు మరియు లక్షణాలు

ఎండోమెట్రియం పొర మరీ పలుచగా లేదా మరీ మందంగా ఉన్న మహిళలలో ఈ క్రింది మార్పులు కనిపించవచ్చు:

• మెనోపాజ్ తర్వాత యోని నుండి రక్తస్రావం కావడం.
• ముఖ్యంగా నెలసరి మధ్యలో యోని నుండి చుక్కలుగా రక్తస్రావం (spotting) కనిపించడం.
• నెలసరి సమయంలో క్రమం తప్పిన రక్తస్రావం. పీరియడ్స్ సమయంలో రక్తస్రావం ఎక్కువగా లేదా తక్కువగా ఉండటం, లేదా ఎక్కువ రోజులు లేదా తక్కువ రోజులు కావడం వంటి మార్పులు ఉండవచ్చు.
• గర్భం దాల్చడంలో ఇబ్బంది లేదా పదేపదే గర్భస్రావాలు కావడం.
• ఋతుచక్రం 21 రోజుల కంటే తక్కువగా లేదా 38 రోజుల కంటే ఎక్కువగా ఉండటం.

పైన చెప్పిన సంకేతాలు లేదా లక్షణాలలో ఏవైనా మీకు కనిపిస్తే, మీ డాక్టర్‌ను సంప్రదించడం ముఖ్యం. ముఖ్యంగా మీరు త్వరలో గర్భం కోసం ప్లాన్ చేస్తుంటే ఇది చాలా అవసరం. గర్భం దాల్చడంలో మీకు ఇబ్బంది కలగకుండా డాక్టర్ సరైన చికిత్సా విధానాన్ని సిఫార్సు చేస్తారు.

చికిత్స

మరి, ఎండోమెట్రియల్ మందం చికిత్స కోసం ప్రక్రియ ఏమిటి? తెలుసుకుందాం.

ఎండోమెట్రియం మందంలో అసాధారణ మార్పులకు గల కారణాన్ని బట్టి అసలైన చికిత్స ఆధారపడి ఉంటుంది. మీరు గర్భం దాల్చాలనుకున్నప్పుడు ఈ సమస్యకు చికిత్స తీసుకోవడం ముఖ్యమే అయినప్పటికీ, ఈ అసాధారణ మందం ఇతర ఆరోగ్య సమస్యలకు కూడా దారితీయవచ్చు.

ఎండోమెట్రియం పొర మరీ పలుచగా ఉన్నప్పుడు, గర్భధారణ సరిగ్గా ముందుకు సాగదు. అందుకే వీలైనంత త్వరగా ఈ సమస్యకు చికిత్స చేయడం ముఖ్యం. ఇందులో రక్త ప్రసరణను మెరుగుపరిచే సప్లిమెంట్లు, మందులు, హ్యూమన్ కోరియోనిక్ గొనాడోట్రోపిన్ (HCG) ఇంజెక్షన్లు లేదా నోటి ద్వారా తీసుకునే ఈస్ట్రోజెన్ మందులు ఉండవచ్చు.

మరో ప్రాథమిక చికిత్సా విధానం నోటి ద్వారా ప్రొజెస్టెరాన్ తీసుకోవడం. ప్రొజెస్టెరాన్ హార్మోన్ ఎండోమెట్రియం పొరను గర్భధారణకు సిద్ధం చేయడానికి మరియు దానిని స్థిరంగా ఉంచడానికి సహాయపడుతుంది.

జీవిత చక్రంలో ఎండోమెట్రియల్ మందంలో మార్పులు సాధారణమే అయినప్పటికీ, అసాధారణ లక్షణాలను నిర్లక్ష్యం చేయకూడదు. పైన చర్చించిన సంకేతాలు మీకు కనిపిస్తుంటే, మీ డాక్టర్‌ను సంప్రదించడం మంచిది.

డాక్టర్‌ను ఎప్పుడు సంప్రదించాలి?

మరి డాక్టర్‌ను సంప్రదించాల్సిన అవసరం ఎప్పుడు వస్తుంది?

• మీరు గర్భధారణకు ప్లాన్ చేస్తున్నప్పుడు, ప్రతీదీ సరిగ్గా ఉందని నిర్ధారించుకోవాలనుకుంటారు. విజయవంతంగా గర్భం దాల్చడంలో ఎండోమెట్రియల్ మందం కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది కాబట్టి, డాక్టర్ అవసరమైన పరీక్షలు చేసి దానిని నిర్ధారించగలరు.
• అసాధారణ యోని రక్తస్రావం లేదా కటి నొప్పి (pelvic pain)తో బాధపడుతున్న మహిళలు తప్పనిసరిగా డాక్టర్‌ను సంప్రదించాలి. సరైన మార్గదర్శకత్వం మరియు మద్దతుతో, వారు చికిత్సా ప్రణాళికను అనుసరించి తమ గర్భధారణ ప్రయాణాన్ని కొనసాగించవచ్చు.

ముగింపు

విజయవంతమైన గర్భధారణకు 8 మి.మీ. నుండి 15 మి.మీ. మధ్య సాధారణ ఎండోమెట్రియల్ మందం అవసరం. కాబట్టి, పొర మందంలో అసాధారణ మార్పులు ఉంటే, ఆరోగ్యకరమైన గర్భధారణ దశలోకి ప్రవేశించడం కష్టమవుతుంది. మీరు మాతృత్వం కోసం ప్లాన్ చేస్తుంటే, మీ వైద్యుడిని సంప్రదించి, మీ చికిత్సా ప్రయాణాన్ని ప్రారంభించండి. సకాలంలో వైద్య సలహా తీసుకోవడం మరియు సరైన పద్ధతులను అనుసరించడం వల్ల ఎండోమెట్రియల్ మందాన్ని తిరిగి సాధారణ స్థితికి తీసుకురావచ్చు.

మా క్లినిక్‌ను సందర్శించండి:

హైదరాబాద్‌లో సంతానోత్పత్తి క్లినిక్

రాజమండ్రిలో సంతానోత్పత్తి క్లినిక్

తిరుపతిలో సంతానోత్పత్తి క్లినిక్

కర్నూలులో సంతానోత్పత్తి క్లినిక్

కరీంనగర్‌లో సంతానోత్పత్తి క్లినిక్

వరంగల్‌లో సంతానోత్పత్తి క్లినిక్